Mood of subordinate clause after "sen"/"per"

Via demando estas tre detale respondita en PMEG ĉe Verboformoj en ke-frazoj. Vi trovos tie multajn ekzemplojn.

Resume:

• se la ĉeffrazo kaj la ke-frazo estas facile disigeblaj, oni uzu la saman verboformon

Laŭ la tipo de ke-frazo:

• cela: oni uzu la volan (-u) modon

• opinia: oni uzu realan modon (-is, as, -os). Tamen volan modon oni povas uzi se temas pri nerealaĵo.

• ebla: oni uzu realan modon -is, -as, -os).

• imaga: oni uzu imagan (-us) modon

PMEG 12.3.6.12 gives a general rule, that "sen estas la malo de kun kaj iafoje la malo de per". For ke-frazoj Wennergren adds "sed normale oni intermetas helpan tio" and gives an example

Via patro neniam povis ekrigardi vin sen tio, ke li batus sin en la bruston kaj ĝemus [Rt40*]

(Your father can never look upon you without forging his chest and moaning. (my Google translation into English))

I think, that the logic goes the following way. Because sen means absence, lack i.e. the "tio" never happens, the subclause is imaginary i.e. use the us-modo.

Furthermore PMEG 33.2.3 lists some cases, where you can leave the "tio" out before an explaining subclause. These are

• por ke
• malgraŭ ke
• anstataŭ ke
• krom ke
• sen ke

Note, that it is not wrong to use "tio" with these. So

• Mi povas venki ion ajn sen (tio), ke vi min helpus.

Based on my native language I prefer without, but you may prefer otherwise.

*: Rt40 = La Rabistoj de Friedrich Schiller tradukis de L. L. Zamenhof, p. 40